Maria Tenhemelopneming
KRO-NCRV
Maria Tenhemelopneming is het katholieke hoogfeest van 15 augustus waarop de Kerk gedenkt dat de Maagd Maria door God in de hemel werd opgenomen. Op dezelfde dag vieren de Orthodoxe Kerken de Ontslaping van de Moeder Gods.
Hoogfeest
Maria Tenhemelopneming of Maria Assumptie wordt in de Katholieke Kerk jaarlijks gevierd op 15 augustus. In het Nederlands taalgebied wordt het feest in de volksmond ook wel Maria Hemelvaart genoemd. Herdacht wordt dat Maria, de moeder van Jezus, aan het einde van haar aardse leven door God in de hemel werd opgenomen. Spreken van een hemelvaart is dus minder correct, omdat Maria niet op eigen kracht ‘opsteeg’, maar door God aan de aardse werkelijkheid werd onttrokken. Dit geloofsgegeven is voor de Katholieke Kerk zo belangrijk dat Maria Tenhemelopneming net als Kerstmis een liturgisch hoogfeest is.
Ontslaping
Maria Tenhemelopneming werd eind 6de eeuw door keizer Mauritius in Byzantium ingevoerd; later nam de Kerk van Rome onder de heilige paus Sergius I (687-701) het feest over. Het feest heette eerst Dormitio Mariae, dat ‘ontslaping van Maria’ betekent. Deze naam verwijst naar een oude overlevering die vertelt dat Maria op de Berg Sion in Jeruzalem stierf te midden van de Apostelen.
Zondeloosheid
Dat in de traditie het sterven van Maria samenvalt met haar tenhemelopneming heeft te maken met de diepe overtuiging dat de dood van de Heilige Maagd vanwege haar zondeloosheid geen vat op haar had. Vandaar dat men liever spreekt van Maria’s ontslaping dan van haar dood.
Dogma
Het geloofsgegeven dat de Kerk op 15 augustus viert is pas in 1950 door paus Pius XII tot Dogma verklaard. Het belangrijke document Lumen Gentium van het Tweede Vaticaans Concilieverwoordde dit dogma aldus:
“Tenslotte is de onbevlekte Maagd, gevrijwaard van ieder smet van de Erfzonde, in het voltooien van haar aardse levensloop, met lichaam en ziel in de hemelse heerlijkheid opgenomen en door de Heer verheven tot koningin van het heelal om zo gelijkvormiger te worden aan haar Zoon, de Heer der heren en de overwinnaar van zonde en dood” (LG 59).
Lichaam en ziel
Wat opvalt is de formulering ‘opgenomen met lichaam en ziel’. Dat betekent dat de dood geen macht meer heeft over Maria. In tegenstelling tot andere stervelingen hoeft Maria volgens de katholieke leer niet meer te wachten op de Opstanding der Lichamen op de Laatste Dag waarop de mensheid geoordeeld zal worden. Vanwege haar zondeloosheid hoeft zij namelijk niet geoordeeld te worden. Maria’s tenhemelopneming is dus de totale aanvaarding van haar gehele persoon, ziel én lichaam – door God.
Ferragosto
In Italië is Maria Tenhemelopneming zoals in veel andere katholieke landen een vrije dag. Maar daar heet het Ferragosto. Deze naam is afgeleid van het Latijnse feriae Augusti (‘de feestdag van Augustus’). Keizer Augustus (63 v. Chr. – 14 na Chr.) had bepaald dat het zomerse landbouwfeest van 15 augustus − het Nederlandse woord ‘oogst’ is van augustus afgeleid − ook een feest moest zijn ter ere van hemzelf.
Orthodoxie
In de Byzantijns-Orthodoxe Kerken wordt op 15 augustus de Ontslaping van de Moeder Gods (η Κοιμησις της Θεοτοκου) gevierd. Het is van de grootste feesten van de Orthodoxie, voorafgegaan door een veertiendaagse vasten.
Oud-Katholiek
De Oud-Katholieke Kerk viert op 15 augustus het hoogfeest van het Ontslapen van de Heilige Maagd Maria.
